‌‌بازگشت‌پذیری در چرخه‌ی تغییرات اقلیمی، رکورد مصرف برق و گرمایش زمین سخت است!

زمین داغ‌ترین روزهای تاریخ هواشناسی خود را پشت سر گذاشت و بشر را در آستانه‌ی ورود به «عصر دمای جوش» قرار داد. اکنون دیگر همه باور کرده‌اند که تغییرات اقلیمی، تهدیدی برای زندگی بشر است. بخش عمده‌ای از این تغییرات به اعتقاد کارشناسان، بشر ساخت است. زمین به دستکاری‌های بشر در طبیعت خود واکنش نشان داده است. گرمای بی‌سابقه‌ی زمین هر روز شرایط را بدتر از گذشته می‌کند و پیامدهای زیان‌بار آن از آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع گرفته تا داغ شدن آب دریاها همه را نگران کرده است. با افزایش دمای هوا، افزون بر انسان، هستی بسیاری از جانداران و موجودات هم در معرض خطر قرار می‌گیرد. بیشتر دانشمندان اعتقاد دارند که تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین به میزان زیادی به مصرف روزافزون سوخت‌های فسیلی مربوط می‌شود. سوخت‌های فسیلی علاوه بر گرمایشی که خود هنگام سوختن ایجاد می‌کنند به‌دلیل ایجاد آلاینده‌های مختلف و به‌ویژه کربن، باعث اثر گلخانه‌ای می‌شوند که گرما را در سطح زمین زندانی می‌کند و مانع از خارج شدن آن از اطراف زمین می‌شود. کمبود منابع آبی نیز خود را به ساکنان بسیاری از نقاط کره‌ی زمین نشان داده است. منابعی که کمبود آن‌ها گرمایش را شدیدتر می‌نماید.

حالا زمین به سطحی از گرمایش رسیده است که کشورهایی که پیش از این خود را وفادار به اجرای این پیمان نمی‌دیدند و در شمار آلاینده‌ترین‌ها هم قرار داشتند، به‌جای پشت کردن به پیمان پاریس، به توان‌بخشی آن می‌پردازند تا بلکه جامعه‌ی جهانی با رویکردی خردمندانه دست به‌کار شود و از گرمایش زمین اندکی کاسته گردد. دوره‌های هوای بسیار گرم و ماندگاری گرما برای روزهای پر تعداد پشت سر هم، افزایش یافته است تا آن‌ها که ذوب شدن یخ‌های قطبی، گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی را باور نکرده بودند، با دمای جوش شهرها باور کنند بشر چه بر سر زیستگاه خویش آورده است. حتی یک افزایش کوچک در میانگین دمای کره‌ی زمین تفاوت زیادی در شرایط آب‌وهوایی ایجاد می‌کند به‌گونه‌ای که در برخی از مناطق زندگی را ناممکن می‌سازد. در این شرایط، استفاده از وسایل سرمایشی که با مصرف بیشتر انرژی الکتریکی و به پیروی آن افزایش بیشتر مصرف سوخت‌های فسیلی همراه است، یک حلقه‌ی بسته از مرگ تدریجی زمین را رقم می‌زند تا زمین را به دمای مرگ‌بار نزدیک و نزدیک‌تر کند.

شکسته شدن رکورد مصرف برق در بسیاری از روزهای داغ تابستان امسال که گرما نفس‌ها را به شماره انداخته بود، تاییدکننده‌ی همین موضوع بود؛ گرمایش بیشتر برای ایجاد سرمایش، آن هم در چرخه‌ای که برگشت‌پذیری آن سخت است.

اما راه چاره‌ی کاهش گرمایش زمین و کاهش تغییرات اقلیمی چیست؟ برخی از کارشناسان، تغییرات اقلیمی را برگشت‌ناپذیر توصیف می‌نمایند و در روند فعلی استفاده از منابع سوخت‌‌های فسیلی و افزایش آن، راهی برای کاهش گرمایش زمین نمی‌بینند. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و غیر آلاینده یا کم آلاینده می‌تواند به بهبود وضعیت فعلی کمک کند. رویکرد جهانی انرژی به سمت تجدیدپذیرها مدت‌‌ها پیش آغاز شده است و هر یک از کشورها، هم‌آهنگ با شرایط اقلیمی خود برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داده است و در راس همه‌ی این‌ها کمتر مصرف کردن منابع آب و انرژی است. تجدیدپذیرها که پیش‌تر برای کاهش تهدیدهای نفتی و رویارویی با کمبود منابع سوخت‌های فسیلی یا گران بودن آن‌ها مورد توجه قرار گرفته بودند، اکنون بایستگی گسترش و توسعه‌ی خود را به‌عنوان راهکاری برای ستیز با یکی از مهم‌ترین تهدیدهای کره‌ی زمین یعنی پدیده‌ی گرمایش زمین نشان داده‌اند. برنامه‌های بلند پروازانه گسترش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تا مرز حذف کامل انرژی‌های فسیلی از سبد انرژی برخی از کشورها پیش رفته است.

در داخل کشور اما بایستگی استفاده از منابع تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی و بادی آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است و هنوز درگاه مصرف انرژی بر پاشنه‌ی سوخت‌های فسیلی می‌چرخد و توان طرفداران سوخت‌های فسیلی بر کم رمقی تجدیدپذیرها می‌چربد. با این حال شرایط کمبود انرژی در اوج مصرف و نبود سرمایه برای ساخت نیروگاه‌های ظرفیت بالا، میل به استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر را دست‌کم به‌عنوان راهکاری گذرا افزایش داده است. به بیان ساده‌تر در این اجبارها سخنی از گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی در کار نیست بلکه بیشتر درمان اقتصاد درمانده‌ی برق و کمبودهای برق ناشی از کمبود سرمایه، تشویق‌ها را اندکی به سمت استفاده از تجدیدپذیرها سوق داده است.

استفاده از تجدیدپذیرها همگام با رویکردهای جهانی، فرصتی برای کاهش فاصله‌ی کمبودها، مقابله با آلودگی‌های زیست محیطی، ایجاد اشتغال پایدار و عادلانه، کاستن از گرمایش زمین، گردش سرمایه‌های خرد در اقتصاد برق و ده‌ها برتری در دیگر حوزه‌ها است. اگر روزگاری با شعار حفظ منابع انرژی‌های فسیلی برای آیندگان، باید به تجدیدپذیرها می‌پرداختیم، امروز ریه‌های تفدیده‌ی شهرها توان تنفس آلاینده‌های مرگبار را از دست داده‌اند و ما را به استفاده از تجدیدپذیرها فرا می‌خوانند.

فارغ از این‌که دولت‌ها قرار است چه اقدام‌هایی انجام دهند تا گرمایش زمین کنترل شود و دمای میانگین اندکی کاهش یابد، هر یک از هشت میلیارد انسان روی کره‌ی زمین یک دولت است برای کنترل مصرف انرژی و کنترل دمای زیستگاه در آستانه‌ی نابودی بشر. بی‌توجه به عملکرد دیگران، هر یک از ما به‌عنوان وظیفه‌ای که در قبال زمین داریم باید با مدیریت مصرف آب و انرژی، تاب‌آوری زمین و خودمان را در برابر گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی افزایش دهیم.