برای فردای پس از توافق و نبود تحریم‌ها چه کرده‌ایم؟

پیش از هر سخن دیگری باید شادباش رسیدن بهار را روانه‌ی پیشگاه همراهان امواج‌برتر نماییم، همراه با سپاسگزاری از همراهی ارزشمندی که در این سال‌ها در پیوند جامعه‌ی مهندسی برق همیار و همگام بوده است. بهار آغاز راهی است که ما را در گذر از تابستان و پاییز و زمستان به بهار دیگری پیوند می‌زند فصل‌هایی که هر یک ویژگی‌ها و فراز و نشیب‌های خود را دارند و در وصلت یک‌دیگر، کتاب و دفتر سال را می‌سازند. اینک دوباره در 1404 رهسپار این راه هستیم و همراهی شما امیدبخش است.

از این فصل‌های به‌هم پیوسته در سرنوشت و سرگذشت مردمان هر جامعه بسیار است و هر فصل که از دست برود یا کوششی به‌اندازه در آن صورت نگیرد، در فصل و فصل‌های پس از آن خودنمایی می‌کند تا فراموش نکنیم اگر کاری در زمان و مکان خود انجام نشود، روزگار و زمانه آن را فراموش نمی‌کند.

هنگامی‌که بسیاری از واحدهای صنعتی تنها با نیم یا یک سوم توان خود در مدار کار و تولید بودند و کمر برخی دیگر هم از هجوم تحریم و نبود تدبیر خمیده بود، بارها بیدار باش بسیاری از کارشناسان و نخبگان کارآزموده را در نگرانی از دست رفتن زیرساخت‌های حساس و پراهمیت کشور یادآور شدیم و همانا یادکرد نگرانی از زیرساخت انرژی بیش از دیگر زیرساخت‌های ارزشمند در سخن آمد. همان روزها گفته شد که فردای پس از تحریم، توسعه‌ی کشور نیازمند زیرساخت مهم و راهبردی به‌نام انرژی خواهد بود که زیرساخت تمام زیرساخت‌ها است.

اما هر روز با وصله و پینه‌ی پیکر نزار و خراشیده‌ی صنعت برق از اوج مصرف یک ‌سال تا اوج مصرف سال دیگر روزمرگی کردیم و به‌جای ایجاد ظرفیت‌های تولید و نیرومند ساختن زیرساخت‌ها، هر روز گوشه‌ای از زیرساخت‌ها را تراشیدیم و از مردم و بخش‌های گوناگون خواستیم که اندکی از مصرف خود بکاهند و هنوز هم در بر همان پاشنه می‌چرخد. گویی بسیاری از مدیران، مسافران نو رسیده‌ای از سرزمین‌های دیگر هستند که نه این زیست‌بوم را می‌شناسند و نه با شرایط آن آشنایی دارند.

تحریم بخش کوچکی از مشکل‌ها و چالش‌های اقتصاد کشور با سایه‌ای بلند است که بلندای خود را وام‌دار سایه‌ی گسترده‌ی بی‌تدبیری‌‌ها، ناکارآمدی‌ها و تصمیم‌های نابخردانه است. نکته‌ای که بارها در سخنان رهبری هم به آن پرداخته شده است که نبود تحریم‌ها همه‌ی مشکلات را حل نخواهد کرد، مشکل اقتصاد راه حل درون کشوری دارد.

اکنون بسیاری از کارشناسان در این نکته هم‌نظر شده‌اند که گرچه نبود تحریم‌ها می‌تواند به حل چالش‌ها کمک نماید ولی زمان زیادی لازم است تا با تصمیم‌های درست و به‌کارگیری کارشناسان کارآزموده و نخبگان بتوانیم پس از تحریم‌ها در مسیر توسعه‌ی پایدار قرار گیریم.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت برق، اقتصاد بیمارگونه‌ی ناشی از قیمت‌گذاری‌های ناعادلانه است. تا هنگامی‌که ارزشمندترین کالای زیرساختی کشور به بهایی ناچیز فروخته شود، بوی بهبود به مشام نخواهد رسید. دیدگاهی نادرست، بخش کلانی از این ثروت بزرگ ملی را با بهایی اندک به بهانه‌ی حمایت از کم‌درآمدها، روانه‌ی جیب توانگران می‌نماید و بخش دیگری را با سیاست‌های نادرست به هدررفت تشویق می‌کند.

دادگری در قیمت‌گذاری، همه‌چیز را در جای خود قرار می‌دهد و از واگذاری مسئولیت‌ها به ناکارآمدان پیشگیری می‌نماید. این تنها انرژی نیست که با قیمت‌گذاری نامناسب از دست می‌رود، بسیاری از زیرساخت‌ها و سرمایه‌های ملی دیگر هم قربانی آن شده‌اند. نخبگان و بسیاری از سرمایه‌های انسانی ارزشمندی که در کمبودها و نبود منابع مالی ورشکسته یا بیکار شده‌اند و برخی از آن‌ها کشور را ترک کرده‌اند، مهاجرت کارآفرینان و شرکت‌های دانش‌بنیان به کشورهای دیگر یا به کسب‌وکارهای دیگر و آسیب‌های پرشمار دیگری که نام بردن از آن‌ها سخن را طولانی می‌کند، تنها بخشی از زیرساخت‌هایی هستند که در کمبود منابع مالی و نبود سرمایه‌گذاری ایمن در صنعت برق، از دست رفته‌اند و جبران آن‌ها نیازمند زمان بسیار است.

چکیده‌ی سخن این‌که؛ هم امروز و هم فردای پس از توافق و پس از برداشته‌شدن تحریم‌ها، کشور نیاز به انرژی الکتریکی دارد و این چالش‌ها اگر ادامه یابد پیامدهای ناگوارتری را رقم خواهند زد. بنابراین از هم‌اکنون باید سایه‌ی ناکارآمدی‌ها را که از سایه‌ی تحریم شوم‌تر است از میان برچید. بخش‌نامه‌های پرشمار و پی‌درپی نشان از ناکارآمدی، پنداشت نادرست و نبود کامل‌نگری است چه آن‌که درست می‌اندیشد، پی در پی با تغییر سخنان خود دیگران را سردرگم و سرگردان نمی‌کند.

در هر بخش تخصصی فقط این متخصصان آن حوزه هستند که می‌توانند برنامه‌ریزی درستی با کم‌ترین ناراستی انجام دهند، اگر هنوز در بسیاری از بخش‌ها باور واگذاری کارها به متخصصان و نخبگان وجود ندارد نشان از یک نگاه بدبینانه دارد. با این وجود اگر واگذاری کارها به نخبگان توانمند سخت است، می‌توان از مشورت و هم‌اندیشی آن‌ها بهره برد.

نه ترامپ و ویتکاف و نه هیچ کس و کشور دیگری خارج از این سرزمین، در این زمینه قرار نیست با ما گفت‌وگو کنند، این چالش‌ها راهکار درون کشوری دارد. سرانجامِ این کشور به دوراندیشی، فداکاری، شجاعت در گرفتن و واگذاری مسئولیت‌ها بر اساس شایستگی‌ها و استفاده از توان همه‌ی متخصصان پیوند خورده است. باشد که تدبیر و خردورزی، ایران را بر جایگاه شایسته‌ای بنشاند.